Nowa Synagoga w Częstochowie – nieznana historia i architektura miejsca (nie)pamięci

19 grudnia, w przedświątecznym klimacie, zapraszam na wykład o jednym z najbardziej intrygujących i monumentalnych, choć nieistniejących już, przykładów architektury żydowskiej w Polsce. 🏛 Nowej Synagodze w Częstochowie poświęciłam kilka lat pracy, a naprawdę jest czemu. Zapraszam aby o tym posłuchać!

_____

19 grudnia 2024 r., 18:00-19:30

Język prowadzenia: polski

Czas trwania: 1,5 godziny (18-19:30)

Więcej informacji: link

Opis wykładu:

Nowa Synagoga w Częstochowie to jeden z najbardziej intrygujących i monumentalnych, choć nieistniejących już, przykładów architektury żydowskiej w Polsce. Została wzniesiona na przełomie XIX i XX wieku w stylu neorenesansowym, stając się nie tylko świadectwem artystycznych ambicji swoich twórców, lecz także symbolem wielokulturowości miasta, a także: dynamicznych przemian społecznych w reformującej się społeczności. Współczesnych pozostawiła jednak z wieloma pytaniami:

Jak dokładnie wyglądała?

Dlaczego powstała w takiej lokalizacji?

Czy miała „konkurować” z innymi budynkami sakralnymi w mieście?

Dlaczego powstała skoro była inna synagoga w okolicy?

A także: dlaczego „niespodziewanie” diametralnie zmienił się  jej projekt?

Podczas wykładu wysłuchamy odpowiedzi na te pytania, a także przyjrzymy się, jak dynamiczne przemiany XIX-wiecznej Częstochowy wpłynęły na rozwój wspólnoty żydowskiej oraz krajobraz architektoniczny miasta. Zgłębimy proces powstawania tej monumentalnej synagogi, od pierwotnych mauretańskich projektów Stefana Lemene po realizację finalnego, imponującego, neorenesansowego gmachu.

Szczególne miejsce w tej opowieści zajmie refleksja nad znaczeniem synagogi jako przestrzeni pamięci i nie-pamięci, będącej nośnikiem trudnej, a zarazem inspirującej historii Częstochowian i Częstochowianek. Wspólnie zastanowimy się, jak historia tego miejsca wciąż rezonuje w tożsamości współczesnych mieszkańców(-nek) miasta.

Wykład poprowadzi Wiktoria Morawska – socjolożka, historyczka sztuki, badaczka nierówności płciowych i architektury synagogalnej. Doktorantka GSSR Polskiej Akademii Nauk (Instytut Socjologii i Filozofii), absolwentka Uniwersytetu Wrocławskiego, Członkini Collegium Invisibile. Specjalizuje się w badaniach nierówności społecznych (szczególnie awansu i pozycji kobiet) oraz synagog jako miejsc nie-pamięci. Jej praca koncentruje się na historii i architekturze Nowej Synagogi w Częstochowie, której poświęciła część ze swoich artykułów (m.in. w Quart), jak i pisze książkę. Wiktoria Morawska jest pierwszą badaczką, która zajęła się tematem Nowej Synagogi w sposób przekrojowy, rekonstruując ostateczny wygląd bóżnicy.

W. Morawska pracowała w projektach badawczych (NCN, Fundusze Norweskie, German Research Foundation) dotyczących nierówności płciowych, migracji, obszarów transgranicznych i przywiązania do miejsca, socjologii wsi, zachowań konsumenckich, rewitalizacji przestrzeni, czy relacji rodzinnych. Jest laureatką nagród i kierowniczką (PI) grantów badawczych MEiN: Perły Nauki (2023), Najlepsi z Najlepszych (2021). Jest aktywna na polu stosowanych nauk społecznych: wspierała badawczo procesy rewitalizacji na terenie Wrocławia. https://wiktoriamorawskapp.wixsite.com/research